1 Haziran 2016 Çarşamba

CRIES and WHISPERS (Viskningar och rop) - (1972)

CRIES & WHISPERS (Çığlıklar ve Fısıltılar)

Ingmar Bergman'ın yazıp yönettiği filmin başrollerinde Harriet Andersson, Liv Ullmann, Ingrid Thulin ve Kari Sylwan var.

Bergman'ın iletişimsizlik, sevgi arayışı temalarının yanında kanımca ölüm ve acı temalarını Silence (Tystnaden) adlı filminden bu yana en güçlü yansıttığı filmi.

Bergman filmin çıkış noktası olarak aklına düşen ve sürekli tekrar eden bir imgeyi işaret ediyor: Birinci Dünya Savaşı öncesi dönemde kırda beyaz kıyafetleriyle dolaşan dört kadın. Ardından bu imgedeki kadınların her birinin karakterini kendi yaratmış.

Kanserden ölmek üzere olan Agnes'in son günlerinde onunla vakit geçirmek için kız kardeşleri Maria ve Karin onun kaldığı eve gelirler. Evde ayrıca Agnes'i çok seven ve bir süre önce çocuğunu kaybetmiş olan hizmetçi Maria bulunmaktadır. Hepsinin kendi içlerinde ve birbirleriyle olan hesaplaşmalarına tanık oluruz.

Filmde dokunmak ve dokunuşlar karakterlerin yakınlaşma çabalarını gösterirken karakterlerin bazen açlıkla dokunuşları arzuladığını ya da öfkeyle reddettiğini görüyoruz.

İçe dönüşlerde kız kardeşlerin fısıltılarla başlayan ve anne ya da eşleriyle olan ilişkilerini yansıtan flashbackler gösterilirken, hizmetçi Maria'nın içe dönüşü ise ölen çocuğunun çığlıklarıyla başlıyor ve sonrasında ölü Agnes ile yaşanan daha çok rüya ile gerçeklik arasında bir tür paralel ortamda geçiyor.

Bergman'a göre ruh, öz kırmızı rengin özelliklerini taşıdığından ve bu filmde de kendi ifadesiyle hem kendi hem karakterler için bir ruh, iç değerlendirme yaptığından kırmızı renk filmde baskın ve önemli bir rol oynuyor.



Sinematograf Sven Nykvist bu kan kırmızısı tonu elde etmek için çok uğraşmış, sayısız test yaptığı söyleniyor. Çünkü o dönemde film negatifleri fazlasıyla kırmızı renge duyarlıymış. Bergman ve Nykvist ikilisinin yarattıkları o eşsiz yakın çekimler, ışığın değişen duygu durumlarıyla değişmesi ve kompozisyonlarıyla sinematografik açıdan da çok etkileyici bir film.

Filmin hafızalara kazınan imajlarından biri... Hatta bu imaj 1981 yılında İsveç'de posta pulu yapılmış.

Filmin dönemsel kostüm çalışması ve hikayesinin geçtiği evin tasarımı incelikli ve detaylı bir çalışmaya sahip. Filmin kostüm ve prodüksiyon tasarımı -daha önce Bergman'ın Virgin Spring (Jungfrukällan) filmiyle Oscar'a aday olan- Marik Vos-Lundh'a ait.

Son bir anekdot olarak Bergman filmin ismini Mozart'ın bir sonatı için yazılan bir eleştiri yazısından almış.

Beş dalda (En İyi Film, Yönetmen, Senaryo, Kostüm ve Sinematografi) Oscar'a aday olan film, Oscar töreninden En İyi Sinematografi ödülüyle ayrılmış. Bu arada Akademi'nin körleşerek filmin tüm kadın oyuncularının performanslarını es geçmiş olduğunu belirtmeliyim.

İlgilisine...

HEAVEN'S GATE - [Director's Cut] - (1980)

HEAVEN'S GATE - Yönetmen Kurgusu

Michael Cimino'nun yazıp yönettiği filmin başrollerinde Kris Kristofferson, Christopher Walken, John Hurt ve Isabelle Huppert var.

Michael Cimino filmin kurgu senaryosunu 1890'larda Wyoming'deki zengin toprak ağalarıyla bölgeye göç eden Avrupalılar arasında çıkan çatışmalardan (Johnson County War) esinlenerek yazmış.

Film iki yakın dostun Jim (Kris Kristofferson) ve bir toprak ağasının oğlu olan Billy (John Hurt)'nin Harvard'dan mezun olmalarıyla başlıyor ve 20 yıl sonraya atlıyor. Jim kasabanın şerifi olmuş, Billy ise kendini alkole vermiştir. Kasabaya göç eden Avrupalı göçmenleri kendilerine tehdit olarak gören yerel toprak ağaları göçmenleri korkutarak göndermek için Champion'u tutarlar (Christopher Walken) ve şiddete başvururlar. Jim olayları araştırmaya başlar ama işler birçok açıdan karışacaktır.

Filmin görselliği ve sanat yönetimi gayet özenli ve başarılı. Usta sinematograf Vilmos Zsigmond'ın kamera çalışması, geniş vista çekimleri ve aydınlatması unutulmaz. Sanat yönetimi kategorisinde Oscar'a aday olan filmin sanat yönetimi ekibi ise -daha önce The Rose Tatto ile Oscar kazanan- Tambi Larsen ve James L. Berkey.




Filmin müzikleri David Mansfield'e ait. Özellikle Ella's Waltz sahnesi (Ella ve Jim'in patenlerle Heaven's Gate'de dans ettikleri sahne) hem müzikal açıdan hem de görsel açıdan gayet güzel. Bu arada müzik grubunun içinde genç T-Bone Burnett'i de görebilirsiniz. Link

Filmin yapım hikayesi kitap olacak cinsten. Filmin yapımında yaşanılan olaylar, filmin finansal sorunları, Cimino'nun mükemmele ulaşma çabası, egosu, defalarca yaptırdığı tekrarları, kavgaları vs. ilginizi çekiyorsa Final Cut: The Making and Unmaking of Heaven's Gate gibi belgeselleri, filmin dvd-blu-ray baskılarında bulunan röportaj ve kısa belgeselleri bulup izleyebilir; ayrıca Final Cut: Art, Money, and Ego in the Making of Heaven's Gate, the Film that Sank United Artists adlı kitabı da okuyabilirsiniz.

Michael Cimino'nun Deer Hunter ile kazandığı başarıdan sonra başladığı bu pahalı tutku projesi maalesef gişede uğradığı büyük hüsranla birçok açıdan pahalıya patlamış. Filmin ticari başarısızlığı United Artist Stüdyosunu batma noktasına sürüklerken, Michael Cimino'nun stüdyo kariyerini de büyük ölçüde bitirmiş. Ayrıca filmin ticari başarısızlığı Hollywood stüdyolarını yönetmen kontrollü sinemadan yine eskisi gibi stüdyo kontrollü filmlerin üretimine yöneltirken, western türündeki filmlerin de stüdyolar tarafından üretimini bir hayli azaltmış (hatta zamanında bazıları bu filmi westernleri öldüren film, olarak nitelendirmiş).

Filmin 149 dakikalık sinema ve Cimino'nun 216 dakikalık yönetmenin kurgusu versiyonları var. [Bu arada Cimino'nun ilk yönetmen kurgusu yaklaşık 325 dakikaymış(büyük ihtimalle kaba kurgusudur ama yine de bir hayli uzun)]. Filmin sinema versiyonunu izleme şansım olmadı ancak 216 dakikalık yönetmen kurgusunu birkaç yıl önce izlemiş ve gayet beğenmiştim. Zamanında filmin yapılmış en kötü filmlerden biri olarak nitelendirilmesine açıkçası anlam veremedim. Gerek hikayesi, gerek anlatımıyla, sanat yönetimiyle, müziğiyle, sinematografisi ve oyunculuklarıyla bence çok iyi bir film, Heaven's Gate. Nitekim artık günümüzde bu filme hak ettiği değer yavaş yavaş verilmeye başlanmış. (Tabii bu Cimino'nun kayıp yıllarını ve kariyerini geri getiremiyor.)

İlgilisine...