FANTASTIC PLANET (La planète sauvage)
Animasyon yönetmeni René Laloux ile sürreal ressam ve yazar Roland Topor bu animasyon klasiğinde yine bir araya gelmişler.
Daha önce birlikte çalıştıkları Les temps mort ve Les escargots(salyangozlar) gibi çok başarılı iki kısa animasyon filminde olduğu gibi bu filmde de Rene Laloux filmin yönetmenliğini üstlenirken Roland Topor çizim ve tasarımları üstlenmiş. İkili Fantastic Planet'in senaryosunu Stefan Wul'un romanından(Oms en série) birlikte uyarlamışlar.
Fantastik Gezegen'imizde Draag'lar mavi renkte, insanımsı canlılardır. Oms'lar ise insandır. Ancak Draaglar insanlardan çok daha büyüktür, öyle ki insanlar onların avuçlarının içine sığabilmektedir. Ayrıca Draaglar teknolojik açıdan da çok ileridirler ve gezegenin kontrolü onlardadır. Omslar ise Draaglar için birer hayvan gibidirler. Ve iki tür arasında bir iletişim yoktur. Bir gün -bir insanın küçük bir böcekle oynadığı gibi- kucağında bir bebek olan bir Oms ile oynayan Draag çocukları anneyi öldürür. Tiva adlı Draag küçük bebeği evcil hayvanı olarak alır ve ona Terr adını koyar. Terr büyüdüğünde sahibinden kaçar ve vahşi doğada yaşayan diğer Omslara(insanlara) katılır. Onlara Draaglar'dan çaldığı ve bir bilgi kaynağı olan tacı da getirir. Omslar bilgiyle yükselir ve Draaglara karşı savaşırlar. İki toplum zamanla birbirlerini anlayabilecek ve barışa ulaşabilecekler midir?
Topor'un kendine has mizacı ve mizahı filmin her yerinde hissediliyor. Politik tarafı daha baskın olan yönetmen Laloux'un katkılarıyla film toplum eleştirisinden soğuk savaşa kadar birçok farklı okumaya açık hale geliyor: Filmde insanın konumu Draaglara verilirken insanlar da hayvanların konumuna konuyor. Buna bir nevi insanmerkezciliği(antroposantrizm) eleştirisi olarak da bakılabilir. Ayrıca Draag-Oms çatışması elit, eğitimli üst sınıf ile eğitimsiz alt sınıf çatışmasının bir yansıması olarak da görülebilir. Nitekim Omslar bilgiyle yükselerek Draaglara denk olabildiler. Terr kaçıp diğer insanlara katıldığında ise insanın kendiyle ve diğer insanlarla olan ilişkileri, çatışmaları; öldürme, ölüm, eziyet etme, savaş ve hayatta kalma gibi birçok tema da gözler önüne seriliyor. Açıkçası filmin orijinal ismine sadık kalırsak 'Vahşi Gezegen' ismi gerçekten de filme daha uygun bir isim.
Daha önce birlikte çalıştıkları Les temps mort ve Les escargots(salyangozlar) gibi çok başarılı iki kısa animasyon filminde olduğu gibi bu filmde de Rene Laloux filmin yönetmenliğini üstlenirken Roland Topor çizim ve tasarımları üstlenmiş. İkili Fantastic Planet'in senaryosunu Stefan Wul'un romanından(Oms en série) birlikte uyarlamışlar.
Fantastik Gezegen'imizde Draag'lar mavi renkte, insanımsı canlılardır. Oms'lar ise insandır. Ancak Draaglar insanlardan çok daha büyüktür, öyle ki insanlar onların avuçlarının içine sığabilmektedir. Ayrıca Draaglar teknolojik açıdan da çok ileridirler ve gezegenin kontrolü onlardadır. Omslar ise Draaglar için birer hayvan gibidirler. Ve iki tür arasında bir iletişim yoktur. Bir gün -bir insanın küçük bir böcekle oynadığı gibi- kucağında bir bebek olan bir Oms ile oynayan Draag çocukları anneyi öldürür. Tiva adlı Draag küçük bebeği evcil hayvanı olarak alır ve ona Terr adını koyar. Terr büyüdüğünde sahibinden kaçar ve vahşi doğada yaşayan diğer Omslara(insanlara) katılır. Onlara Draaglar'dan çaldığı ve bir bilgi kaynağı olan tacı da getirir. Omslar bilgiyle yükselir ve Draaglara karşı savaşırlar. İki toplum zamanla birbirlerini anlayabilecek ve barışa ulaşabilecekler midir?
Topor'un kendine has mizacı ve mizahı filmin her yerinde hissediliyor. Politik tarafı daha baskın olan yönetmen Laloux'un katkılarıyla film toplum eleştirisinden soğuk savaşa kadar birçok farklı okumaya açık hale geliyor: Filmde insanın konumu Draaglara verilirken insanlar da hayvanların konumuna konuyor. Buna bir nevi insanmerkezciliği(antroposantrizm) eleştirisi olarak da bakılabilir. Ayrıca Draag-Oms çatışması elit, eğitimli üst sınıf ile eğitimsiz alt sınıf çatışmasının bir yansıması olarak da görülebilir. Nitekim Omslar bilgiyle yükselerek Draaglara denk olabildiler. Terr kaçıp diğer insanlara katıldığında ise insanın kendiyle ve diğer insanlarla olan ilişkileri, çatışmaları; öldürme, ölüm, eziyet etme, savaş ve hayatta kalma gibi birçok tema da gözler önüne seriliyor. Açıkçası filmin orijinal ismine sadık kalırsak 'Vahşi Gezegen' ismi gerçekten de filme daha uygun bir isim.
Bu arada Fantastik ya da Vahşi Gezegen dünyanın ta kendisi olabilir. Çünkü filmde insanlığın geçmişine ait "arkeolojik" kalıntılardan bahsedilen kısa bir bölüm var: tren rayları vs gibi. Bu da gezegenin -belki insanlığın atomik bombalarla medeniyetlerini yok edip yeniden başa döndüğünü ve bu sırada da dünya dışından gelen Draagların dünyanın kontrolünü ele geçirdiği düşünülebilir. Maalesef filmin uyarlandığı romanı henüz okuma fırsatım olmadı. O yüzden filmle kıyaslayıp, bu teorileri teyit edemiyorum.
Laloux'un ilk uzun metrajlı animasyonu olan film hem finansal hem animasyon imkanlarından dolayı Çekoslovakya ortalığında gerçekleştirilmiş ve zorluklarla beş yılda tamamlanabilmiş. Topor ise proje üzerinde sadece Fransa'dan çalışmış. Topor'un yaptığı dizaynlara Çek animatörler hayat vermişler. Bu arada Çek ekibin filmi daha "milli" kılabilmek için ekipteki "tek yabancı olan" Laloux'u yönetmen koltuğundan indirme girişimi bile olmuş. Ama Laloux koltuğunu korumuş. Daha sonra ise rejim değişikliği sonucunda Komünist yönetimden olası bir baskı görmemek için projeyi Paris'e taşımış.
Alain Goraguer'in bestelediği filmin müzikleri filmin hikayesini başarıyla desteklerken gezegenin tekinsizliğini, gariplik ve ilginçliklerini de içinde müzikal olarak barındırıyor ve filmle bütünleşiyor diyebilirim.
Film 1973'de Cannes'da Altın Palmiye'ye aday olmuş ancak törenden Özel Juri Ödülü'yle ayrılmış. Amerikan Film Akademisi'nin filmi görmezden gelmesi ise bence Akademi'nin yaptığı büyük hatalardan biri.
Fantastic Planet öyküsüyle, anlatımıyla, çizim ve tasarımlarıyla; ve de müziğiyle eşsiz ancak içinde yaşanılanların ise hayli tanıdık olduğu fantastik bir dünya yaratmış.
İlgilisine...
