CHARULATA - (1964)

CHARULATA

Satyajit Ray'in yönettiği ve senaryosunu Rabindranath Tagore'nin Nastanirh (Yıkık Yuva) adlı kısa hikâyesinden uyarladığı filmin başrollerinde Madhabi Mukherjee, Soumitra Chatterjee ve Shailen Mukherjee var.

Charulata işkolik gazete editörü kocası Bhupati'nin yokluğunda günlerini evde yalnız geçirirken yalnızlığını en büyük tutkusu olan edebiyatla dindirmektedir. Kocasının şair kuzeni Amal'ın eve gelmesiyle Charulata'nın hayatı renklenir ve zamanla Amal'a karşı içinde hisler büyümeye başlar.

Charulata'da Satyajit Ray'in kamerası bir hayli hareketli. Filmin; hikâyeye, karakterlerin duygularının aktarımına hizmet eden başarılı bir kamera çalışması var. Kamera genelde dolly(şaryo) üzerinde hareket ediyor, sabit olduğu zamanlarda da pan-tilt yaparak ya da dikey olarak yükselip-alçalarak yine bir hareket içerisinde. Ayrıca Satyajit Ray bu filmle birlikte ilk kez zoom lens kullanmaya başlamış. Ray zoom lensten yaratıcı bir şekilde, kullanımını abartmadan yararlanmış. Zoom lensi örneğin; karakterlerin olaylara verdikleri ani duygusal tepkilerde, karakterlerin bakış açılarında(POV) odaklandıkları şeylerde, karakterlerin iç dünyaya/hayale geçişlerinde ve elbette dolly(şaryo) rayının uzunluğunun yetmediği anlarda kullanmış. Filmin görüntü yönetmeni Satyajit Ray'in ilk filminden beri birçok kez birlikte çalıştığı Subrata Mitra.

Ayrıca görsel açıdan Ray'in o klasikleşmiş sıkıntılı, sembolik fırtına sahnelerini ve filmin fotoğrafik dondurulmuş karelerden(freeze frame) oluşan final montajını da belirtmeyi unutmayayım. Etkili bir görsel anlatım çalışması...

Filmde Satyajit Ray'in Bengal edebiyatının klasik ve modern yazarlarına verdiği referanslarla birlikte Ray'in klasik temalarından olan eski-yeni çatışmasının yansıması olarak geleneksel kadın ile modern kadın karşılaşması, kadının iş ve sanat dünyasına dahil olması, hümanizm ve liberal politikalar da filmde işlenen alt temalardan.

Charulata, Satyajit Ray'in imzasını attığı izlemesi büyük bir haz veren nice önemli klasikten biri.

İlgilisine...

imdb

AGATHA CHRISTIE'S POIROT - (1989-2013)

AGATHA CHRISTIE'S POIROT

Agatha Christie'nin ünlü dedektifi Hercule Poirot'un maceralarının neredeyse tamamını 24 yıllık süreçte ekrana taşıyan dizi 36 adet 51 dakikalık bölüm ve 34 adet de 90-102 dakikalık TV filmi olmak üzere toplam 70 bölümden oluşuyor.

Bazı bölümlerin uyarlamaları kitaplara bir hayli sadık kalırken bazı bölümlerdeyse büyük değişiklikler yapılmış.

Beyaz perdede bir çok ünlü aktör(Peter Ustinov, Albert Finnley gibi) tarafından canlandırılmış olan Hercule Poirot karakterini dizide David Suchet canlandırıyor. Suchet çeyrek asra yakın bir süredir canlandırdığı Poirot karakteriyle gerçekten bütünleşiyor. Öyle ki artık başka bir Poirot performansını bünyem kabul etmemekte.

Poirot, Birinci Dünya Savaşı sırasında Belçika'dan İngiltere'ye sığınmacı olarak gelmiş, yerleşmiş ve kendi dedektiflik bürosunu açmıştır. Bir aristokrat, bir gurme, kendine has eksantrikliklere sahip, simetri ve temizlik gibi takıntıları olan, tisane(bitki çayı) içmeyi çok seven ve fazlasıyla nazik bir dedektiftir. Ünlü gri hücreleriyle ve efsanevi bıyığıyla yürüyen bir beyindir.

Finalde herkesi bir araya toplayıp tiyatral bir gösteriyle suçluyu ortaya çıkarması ise onun en büyük zevklerinden biridir. Bu şekilde ilgiyi üzerinde toplamak ve egosunu tatmin etmek onun için büyük bir haz olmalı. Ve elbette bu tiyatral final sahneleri dramatik olarak bir zirve anı olduğundan izleyicisine bir heyecan fırtınası yaratıyor.

Poirot'u Arthur Conan Doyle'un Sherlock Holmes'ü ile kıyaslarsak Holmes'e nazaran Poirot fiziksel kavgaya hiç girmez, hatta koştuğu nadir görülür, fotoğrafik bir hafızası yoktur, daha sosyaldir. Ama aşk hayatları benzerdir. Poirot aşkı hayatında kaçırmıştır. Kontes Rossakoff onun için bir nevi Holmes'ün The Woman'ı (Irene Adler) gibidir.

Agatha Christie'nin romanlarında sürekli karşımıza çıkmayan Yüzbaşı Arthur Hastings(Hugh Fraser), sekreter Miss Felicity Lemon(Pauline Moran) ve Başmüfettiş James Japp(Philip Jackson) dizide uzun yıllar boyunca Poirot'un yanında yer alıyorlar. Yine Holmes'le kıyaslarsak Hastings bir nevi Watson, sekreter Miss Lemon bir nevi Mrs. Hudson ve Japp de bir nevi müfettiş Lestrade oluyor. Tabii karakterlerin karakteristikleri farklı olsa da hikaye açısından benzer işlevlere sahipler.

Dizi 30'lu yılların başından İkinci Dünya Savaşı'nın patlak vermek üzere olduğu döneme kadar, yani iki dünya savaşı arasındaki zaman diliminde geçiyor diyebiliriz. Ancak The Mysterious Affair at Styles Poirot'un İngiltere'deki ilk yıllarında geçtiği için öykünün 20'li yıllarda geçmesi muhtemel, The Chocolate Box adlı bölümse Poirot'un gençliğinde geçtiğinden 1910'lu yıllar(kitapta 1893) diyebiliriz, final bölümü Curtain ise muhtemelen İkinci Dünya Savaşı sonrasında geçiyor olmalı. Tabii kitaplarda olayların geçtiği yıllar farklı ve Christie'nin de kabul ettiği üzere Poirot'un yaşı hususunda bir tutarsızlık var.

Dizinin prodüksiyon tasarımı ve sanat yönetimi dizinin başından sonuna kadar başarılı bir iş ortaya koyuyor. Gerçek mekanları 30'lu yıllara başarıyla uyarlayarak sıklıkla dizinin prodüksiyon değerini arttırmışlar.

Sinematografik açıdan dizinin 30'lu yılları yansıtan(hissi olarak) bir aydınlatması, noir filmlere özgü gölgelerle çevrili bir görselliği var. Kısaca siyah-beyaz aydınlatmaya yatkın bir aydınlatma yaklaşımı var(televizyonun renk ayarını sıfırlayıp siyah-beyaz izlediğimde bu düşüncem daha da belirginleşti) diyebiliriz. Ancak dizinin 9. sezonundan itibaren dizide daha modern, güncel aydınlatma teknikleri tercih edilir oldu. Alan derinliği azaldı, imajlar daha soft oldu ve parlaklık arttı. Dizi sanırım baştan sona hep 16mm olarak çekilmiş(son birkaç sezondan emin değilim).

Dizinin bestecisi ve tema müziğinin yaratıcısı ise Christopher Gunning. Dizinin sonraki sezonlarında farklı besteciler de görev alıyorlar.

Suchet yıllar içerisinde dizinin yürütü yapımcılarından(executive producer) da biri olmuş, ayrıca dizinin senaryolarına daha fazla katkıda bulunabilmiş. Birçok faydası olduğu ortada ancak bundaki tek sıkıntı kanımca son sezonlarda Suchet'nin dini inancını fazla göz çıkartacak bir şekilde hikâyelere yedirmesi olmuş, örneğin Appointment with Death'de -ki kötü bir bölüm değildir ama- dozu biraz fazla kaçmıştı.

Dizide dönemin İngiliz toplumunun eksantrikliklerini ve toplumdaki 'yabancı' düşmanlığını da sıklıkla yansıtılıyor, eleştiri getiriyor (You foreigner!).

Eğer Kim Yaptı?(Whodunnit) tarzı suç/dedektif hikayelerini seviyorsanız bu dizide Agatha Christie'nin kült dedektifi Hercule Poirot ve arkadaşlarıyla birlikte - ayrıca her bölümde iyi yazılmış ve kalburüstü oyuncular tarafından oynanmış yan karakterler eşliğinde- bir çok maceraya çıkabilirsiniz.

(İlâveten Christie'nin kitaplarını okumanızda da başka zevkler ve faydalar mevcut.)

İlgilisine...

imdb

Ayrıca aşağıda linklerini verdiğim İngilizce blog sayfalarında dizinin bölüm-bölüm analizlerini ve daha pek çok detaylı bilgiyi bulabilirsiniz.

The Chronology of Agatha Christie's Poirot

Investigating Agatha Christie's Poirot

AGATHA CHRISTIE'S MARPLE - (2004-2013)

AGATHA CHRISTIE'S MARPLE

Agatha Christie'nin yarattığı Miss Marple karakterinin maceralarından uyarlanan dizi, 9 yıl içinde çekilen toplam 23 televizyon filminden oluşuyor.

Agatha Christie'nin romanlarından uyarlanan dizinin senaristleri bazen kitaplara sadık kalmış, bazen küçük, bazen de bir hayli büyük değişikliklere gitmişler. 12 romanın hepsi uyarlanırken 18 kısa öykü ise genişletilmiş ya da birleştirilip tek bir hikâye olarak senaryoya aktarılmış. Ayrıca Christie'nin yazdığı ama kahramanı Miss Marple olmayan romanları/öyküleri de baş karakteri Marple olacak şekilde diziye uyarlamışlar (Örneğin: Why Didn't They Ask Evans?, Towards Zero, Murder is Easy, The Pale Horse gibi...). Ayrıca daha önceki muhafazakar uyarlamalara nazaran Christie'nin romanlarındaki eş cinsellikle ilgili referanslar da açıkça dizide vurgulanıyor/gösteriliyor.

Miss Marple yaşlı ama zihni bir hayli açık olan çok zeki bir kadındır. En büyük hobisi ise amatör dedektifliktir. İngiltere kırsalında St. Mary Mead kasabasında yalnız başına sakin bir hayat sürmektedir. Ancak sürdüğü bu sakin hayat yaşadığı kasabada ya da tatile gittiği yerlerde karşılaştığı cinayet vakalarından ötürü sıklıkla kesintiye uğramaktadır.

Dizide Marple karakterini ilk üç sezon, toplam 12 bölümde yetenekli ve uzun yılların tecrübesine sahip olan Geraldine McEwan oynuyor. Daha sonra sağlık ve yaşlılık gibi sebeplerle rolden ayrılan McEwan'ın yerine yine bir başka tecrübeli ve yetenekli bir isim olan Julia McKenzie geçmiş. Julia McKenzie de üç sezon, toplam 11 bölümde Christie'nin ünlü amatör dedektifini canlandırmış.

Geraldine McEwan, Miss Marple'ı daha özgürce yorumlamış. Gerek seçtiği kıyafetlerle gerek tavrıyla kendine has, daha öncekilerden farklı bir Marple portresi çiziyor. Tabii karakterin genel hatları aynı.

Julia McKenzie'nin Marple yorumu ise daha klasik. Kitaplara ve daha önceki Marple -özellikle Joan Hickson'ın yorumuna- yorumlarına daha yakın.

Daha önceki Miss Marple'ı canlandıran oyunculardan aklıma Joan Hickson ve Margaret Rutherford geliyor. Joan Hickson'ın Marple'ı canladırdığı(1984-1992 yılları arasındaki) dizinin senaryoları eğer daha iyi, prodüksiyon bütçesi de daha yüksek olsaydı günümüzde çok daha bilinir olabileceğini düşünüyorum. Dizide Joan Hickson gerçekten karakterle özdeşleşmiş ve başarılı bir oyunculuk ortaya koymuştu.

Margaret Rutherford ise 1961-1965 arasında beş kez sinema perdesinde Miss Marple'ı canlandırmıştı. Rutherford'un Marple yorumu ise Joan Hickson ile Geraldine McEwan arasında bir yorumdu. Hem katı, hem disiplinli hem de eğlenceli bir yorumdu.

Dizi Agatha Christie's Poirot dizisindeki gibi her bölümünde birçok yetenekli konuk oyuncuyu barındırıyor. Eğer Kim Yaptı? türü cinayet öykülerini seviyorsanız bu dizide Miss Marple'ın ve ilginç karakterlerin eşliğinde gizemli, maceralı ve mizahi maceralara çıkabilirsiniz.

İlgilisine...

imdb